بررسی آسیب شناختی وضعیت کنونی مساجد ایران از منظر نخبگان حوزوی و دانشگاهی

در این پژوهش به وضعیت کنونی مساجد ایران با رویکردی آسیب شناختی پرداخته شده است. آسیب شناسی فرایندی است که با شناخت آسیب شروع و با بیان علت و پیامد آسیب ها ادامه می یابد و در آخر با ارائه راه کار سرانجام می گیرد. در این تحقیق از روش میدانی و تکنیک مصاحبه ژرف استفاده شده است. جامعه آماری در این پژوهش شامل نخبگان حوزوی و دانشگاهی است. از میان جامعه آماری، تعداد 23 تن از اساتید و نخبگان قابل دسترس حوزه و دانشگاه، به روش غیراحتمالی هدفمند گزینش شده اند. در تحلیل اطلاعات، از روش تحلیل مضمون بهره گیری شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد آسیب های مسجد در سه گونه قرار می گیرند؛ گونه نخست: آسیب های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه ایران؛ گونه دوم: عناصر، سازمان ها و نهادهای مرتبط و بعضاً دخیل در اداره مسجد و گونه سوم: نهادها و مراکز موازی با مسجد در عرصه فعالیت های مذهبی و فرهنگی. علل بروز آسیب ها نیز به علل داخلی و علل خارجی تقسیم شده اند؛ علل داخلی به مدیریت کلان جامعه و مدیریت مسجد مرتبط می شود و علل خارجی به تلاش هایی از سوی دشمنان برای از بین بردن فرهنگ مسجد در جامعه اطلاق می شود. این آسیب ها پیامدهایی نیز به دنبال دارند. پیامد آسیب ها در دو گونه کلی قرار می گیرند: 1- پیامدهای مربوط به جامعه 2- پیامدهای مربوط به مسجد. راه کارهای بنیادین و راه کارهای مربوط به حوزه های مختلف جامعه، از مهم ترین پیشنهادهایی است که برای برون رفت از آسیب های وضع کنونی مساجد ایران توسط مصاحبه شوندگان ارائه شده است. در پایان نگارنده تلاش کرده است، جامعه ای را ترسیم کند که در آن مسجد محور تمامی فعالیت ها قرار دارد.